Zagrożenia w sieci i poufność danych podczas zakupów online

Robisz zakupy online? Możesz paść ofiarą oszustwa. Fałszywe sklepy, wyłudzanie danych i przejęcia kont zdarzają się częściej, niż myślisz. Sprawdź, co robić, by nie stracić pieniędzy ani danych.

Najważniejsze zagrożenia w Internecie

Zagrożenia w Internecie to działania cyberprzestępcze, których celem jest kradzież danych, pieniędzy lub tożsamości. Według raportu CERT Polska w 2024 roku¹ zanotowano 600 990 zgłoszeń w zakresie cyberbezpieczeństwa, które zostały przeanalizowane. Na ich podstawie zarejestrowano 103 449 incydentów mających lub mogących mieć niekorzystny wpływ na cyberbezpieczeństwo.

Jakie zagrożenia są najczęstsze?

• Phishing – oznacza podszywanie się pod bank, sklep lub kuriera w celu wyłudzenia danych logowania.
• Malware – to złośliwe oprogramowanie, które infekuje urządzenie. Obejmuje także ransomware, szyfrujące dane użytkownika.
• Fałszywe sklepy – udają legalne serwisy (są do nich bardzo podobne), wyłudzają dane płatnicze i nie realizują zamówień.
• Malvertising – to złośliwe reklamy kierujące na niebezpieczne strony.
• MITM (Man-in-the-Middle) – chodzi o przechwytywanie danych w otwartych, niezabezpieczonych sieciach Wi-Fi.
• Ransomware – to oprogramowanie blokujące dostęp do plików i żądające okupu za ich odblokowanie.

Jak działają zagrożenia w sieci?

Cyberprzestępcy w sieci działają szybko i często wykorzystują Twoją nieuwagę. Wystarczy kliknąć link z fałszywego e-maila, który prowadzi do podrobionej strony logowania do banku — po wpisaniu danych przestępcy przejmują dostęp do konta.

Łączenie się z darmową, nieszyfrowaną siecią Wi-Fi może z kolei skutkować atakiem typu man-in-the-middle, w którym cyberprzestępca przechwytuje Twoje loginy i hasła. Nawet przypadkowe kliknięcie w złośliwą reklamę może zakończyć się instalacją malware, które szyfruje Twój dysk i żąda okupu za odzyskanie dostępu do danych.

Konsekwencje niebezpieczeństw

Niebezpieczeństwa w Internecie mogą prowadzić do poważnych strat. Utrata pieniędzy to tylko jeden z możliwych skutków. Z jakimi jeszcze negatywnymi konsekwencjami musisz się liczyć? Wyciek danych osobowych jest jedną z najczęstszych, który może skutkować przejęciem tożsamości. Kradzież loginów i haseł to kolejny skutek i prosta droga np. do opróżnienia konta lub utraty prywatności. Wyciek poufnych danych firmowych może z kolei zagrozić całemu biznesowi, narażając na utratę reputacji i wiarygodności.

Dane osobowe — co zrobić przy wycieku?

Jeśli podejrzewasz, że Twoje dane osobowe zostały skradzione, musisz działać natychmiast. W zależności od skali i rodzaju ataku możesz wykonać poniższe działania:  

1. Zmień hasło do serwisu, z którego nastąpił wyciek oraz do pozostałych, w których wykorzystywane były te same dane logowania
2. W przypadku wycieku danych karty skontaktuj się z bankiem, poinformuj go o sytuacji i zastrzeż kartę.
3. Zastrzeż swój PESEL (żeby odciąć cyberprzestępcom drogę do kredytów i pożyczek na Twoje dane).
4. Zgłoś sprawę do UODO (Urzędu Ochrony Danych Osobowych) i na policję.
5. Regularnie sprawdzaj swoje konta i raporty kredytowe. 

Poufność danych — jak ją zachować?

Zachowasz poufność danych, jeśli zadbasz o kilka prostych, ale ważnych rzeczy.

Zamiast zapamiętywać hasła albo używać tych samych w wielu miejscach, skorzystaj z menedżera haseł. Twórz i zapisuj w bezpiecznych miejscach skomplikowane ciągi liter, liczb i znaków, które trudno złamać. Do tego koniecznie włącz dwuskładnikowe uwierzytelnianie (2FA) — to dodatkowa warstwa ochrony, która utrudni włamanie się np. na konto w banku czy pocztę.

Unikaj też otwartych sieci Wi-Fi, szczególnie w miejscach publicznych. Jeśli musisz się z nimi połączyć, użyj VPN — dzięki temu Twoje dane będą zaszyfrowane.

Z kolei zanim kupisz coś w sklepie internetowym, sprawdź opinie na jego temat, regulamin i dane dotyczące sprzedawcy (NIP, adres, kontakt). Dzięki temu upewnisz się, że kupujesz w odpowiednim miejscu.

Bezpieczne zakupy online — nasza checklista

Bezpieczne zakupy zaczynają się od czujności, a sprawdzenie sklepu to najważniejszy krok. Jak dokonać weryfikacji?

1. Zweryfikuj dane firmy (NIP, KRS), regulamin i politykę zwrotów.
2. Korzystaj z bezpiecznych operatorów płatności (np. PayU, Przelewy24).
3. Sprawdzaj czy ceny nie są zbyt atrakcyjne w porównaniu do konkurencji.
4. Unikaj przelewów na prywatne konta.
5. Nie klikaj w promocje z nieznanych e-maili i SMS-ów.
6. Zachowuj potwierdzenia zakupu i korespondencję.

Zakupy w sieci to wygoda, ale i ryzyko – utraty danych, środków czy infekcji urządzenia złośliwym oprogramowaniem. Możesz się jednak chronić — wystarczy trochę uważności i zdrowego rozsądku. Lepiej dmuchać na zimne, niż później walczyć o zwrot pieniędzy czy odzyskanie danych. Zadbaj więc o silne hasła, unikaj podejrzanych ofert i zawsze sprawdzaj, komu podajesz swoje dane.

Źródła

1. https://cert.pl/uploads/docs/Raport_CP_2024.pdf

Phishing, fałszywe sklepy, malware, ataki MITM i ransomware to jedne z najczęstszych zagrożeń. Trzeba jednak uważać również m.in. na osoby wyłudzające pieniądze, podszywając się pod kogoś innego.

Podszywają się pod banki, infekują urządzenia lub przechwytują dane w otwartych sieciach. W konsekwencji może nastąpić np. utrata pieniędzy, kradzież danych, przejęcie kont czy naruszenie prywatności.

Zmień hasła, powiadom bank i UODO, zastrzeż PESEL i włącz monitoring kredytowy. Sprawdź też, jak zabezpieczyć się przed podobnymi sytuacjami w przyszłości.

Aby bezpiecznie kupować w Internecie, sprawdzaj dane sprzedawcy i nie klikaj podejrzanych linków. Zachowaj rozwagę, a zminimalizujesz ryzyko utraty danych czy pieniędzy.